سی و دومین جلسه کمیته ماهی در قفس اتحادیه با حضور خانم وزیری و آقایان شاهرخی، نوروزی، گلپور، شهیدیان، بابایی لطفی، و با حضور میهمانان مدعو جناب آقایان مهندس جدی و دکتر مختاری از سازمان شیلات و مهندس اسماعیلی و مهندس میگلی‌نژاد از ساعت 10:00 تا 12:00روز یکشنبه 18/06/1403 در دفتر اتحادیه برگزار شد.
در ابتدای جلسه آقای بابایی ضمن تشکر از حضور اعضا و خوش‌آمد گویی دستور جلسه را مبنی بر بررسی پیشنهاد دعوت از کارشناس خبره هندی برای بررسی چالش های صنعت پرورش ماهی در قفس ایران و بررسی و ارزیابی بازار مصرف محصولات پرورش ماهی در قفس قرائت نمودند و سپس حاضرین به گفتگو پرداختند:
دکتر مختاری: با توجه به مشکلاتی که در تأمین بچه ماهی قفس و حتی تکنولوژی تکثیر بچه ماهی وجود دارد اقداماتی در زمینه شناسایی و دعوت از کارشناسان نخبه ویتنامی انجام شد که آن ها را برای تکثیر ماهی کوبیا به ایران بیاوریم و مجوز‌های لازمه را از وزارت کشاورزی و آموزش ویتنام هم گرفته شد اما در نهایت منتفی شد.
با معرفی یک کارشناس خبره‌ی هندی (آقای آنلی کومار) و دریافت رزومه ایشان (که بعداً مشخص گردید آقای مهندس اسماعیلی نیز ایشان را می شناسند)، متوجه شدیم که توانایی‌های بالایی را دارند و در بخش تجارت هم مدت‌ها در MPDAمشغول به کار بودند، قرار گذاشتیم که خودشان بیایند صحبت کنند و همچنین توانایی که در ایران نیز آموزش تکثیر ماهیان دریایی را بدهند دارا می باشند. طی صحبت‌هایی که با دکتر خدایی داشتم قصد ما این است که بتوانیم یک ارتباطی با بخش خصوصی و این کارشناس خبره ایجاد کنیم.
مهندس اسماعیلی: بنده این کارشناس را ۱۲ سال است که می‌شناسم و زمانی که با ایشان کار می‌کردیم مسئول تکثیر ماهیان دریایی، مخصوصاً گونه سوکلا بودند و هم بچه ماهی و لارو یک روزه از ایشان تهیه کردیم، چند بار هم از ایشان خواسته بودیم که در تکثیر به ما کمک کنند البته چون ایشان دولتی هستند کمی رفت و آمد برایشان سخت است. نکته مهم این است که این متخصص در تکثیر ماهیان دریایی تجربه اجرایی زیادی دارد و مورد تأیید سازمان شیلات و دامپزشکی نیز می‌باشند، اما بنده به شخصه ندیدم که در قفس کار کرده باشند و احتمالاً سبک پرورشی ما با آن‌ها متفاوت باشد.
دکتر مختاری: ما نیاز داریم که هم در بحث تکثیر هم در بخش واردات تنوعی از محصولات را داشته باشیم و ایشان می‌تواند این نیازها را تأمین کند. خیلی مهم است که سبد عرضه محصولات قفس ما متنوع باشد ما الان بر روی ماهی باراموندی تأکید می‌کنیم ولی عرضه آن به بازار سخت است، همین مشکل عرضه را ما در روسیه هم داریم ولی باراموندی و سی‌بریم اروپایی خیلی راحت در امارات عرضه می‌شود. بحث ما الان سر این است که کارشناس متخصصی در این قضیه وجود دارد و آقای اسماعیلی می‌تواند از طریق کانال بخش خصوصی و دعوت این کارشناس این مشکلات تکثیر و تنوع کالاها را حل کند، ضمن اینکه می‌توانیم به این کارشناس بگوییم که با شما به صورت مشارکتی هم با ما کار کند، و با حضور و بازدید از واحدهای تکثیر بخش خصوصی به صورت B2B با ایشان مذاکره کنند.
مهندس جدی: تکثیر و پرورش ماهیان گرمسیری با آنچه که ما در مورد ماهیان سردابی در ذهنمان داریم کاملاً متفاوت هستند. کشورهای مثل کانادا و نروژ بر روی سالمون و قزل‌آلای دریایی به صورت فوق تخصصی جلو می‌روند و نسل‌های اصلاح شده استفاده می‌کنند و اصلاً به دنبال اضافه کردن گونه جدید و ایجاد رقیب برای گونه اصلی صادراتیشان نیستند. برعکس آن، در آسیا به دنبال تنوع هستند، الان در ایران ما یک عددی برای تولید ماهی سی‌باس داریم و تقریباً در حال جا افتادن است و بازار آن تحرکاتی هم داشته است با توجه به این که الان فصل ماهی نیست ولی یکی از چهار گونه اصلی در مراکز فروش سی‌باس است. ما هیچ موقع از حضور کارشناس لطمه ندیده‌ایم و در سال ۱۳۷۰ این کارشناسان کشورهای مختلف در مورد بازار، شیوه‌های پرورش، تکثیر و عمل‌آوری کمک‌های بسیار زیادی کردند.
دکتر مختاری: ما موضوع زنجیره‌های ارزش را دنبال می‌کنیم، ولی در بخش قفس ما نتوانسته‌ایم حلقه‌ها را متصل کنیم و جزیره ای عمل کرده‌ایم اما واقعا لازم است که بخش ماهیان دریایی ما یک حمایت کارشناسی را داشته باشند در واقع بتوانیم خیلی از مشکلاتی که در این بخش وجود دارد را رفع و رجوع کنیم.
خانم وزیری: مسلماً در بحث زنجیره ارزش یکی از اساسی‌ترین کارها تأمین بچه ماهی است که سازمان‌های متولی آن یعنی شیلات و تحقیقات هیچ گونه جایگزینی به غیر از باراموندی و هرازگاهی سی‌بریم قرار نداده‌اند. همچین حرکتی که گونه جدیدی معرفی کنیم حرکت اثرگذاری خواهد بود ولی فکر کنم در ابتدای کار ما زمانی به عنوان بخش خصوصی به بچه ماهی نیاز داریم که در صنعت یک حرکت به واقع شایسته و اثرگذاری را ببینیم و الان ۱۲ سال است هیچ حرکت و رشد مثبتی را ندیده‌ایم و الان تمام مزارع کوچک در حال جمع شدن هستند و فقط ارگان‌ها و کسانی که پول کافی دارند سر پا ماندند ولی دانش و بینش کافی نسبت به این صنعت را ندارد، نیاز اولیه این بخش‌ها پس از تولید ۵ الی ۱۰ هزار تن، همین بچه ماهی است و با داشتن متخصصینی که آموزش‌های واقعی درست و عملیاتی دیده‌اند، می‌توانند هزینه‌های سر بار را کم کرده سودآوری را بالا ببرند.
امر دعوت از کارشناسان به خصوص در بخش هچری مسلماً یک حرکت بسیار شایسته است و شاید این کار می‌بایست ۱۰ الی ۱۵ سال قبل انجام می‌شد. فکر می‌کنم که مسئولیت این کار را همان متولیانی که همه ما را به داخل دریا هدایت کردند باید تقبل کنند و در کنار این متولیان اصلی هم بخش خصوصی قرار گیرد.
مهندس بابایی: نظر من این است که هزینه‌های دعوت کارشناس در مراحل بعدی قرار دارد الان ما با دو موضوع روبرو هستیم اول اینکه آقای کومار در بخش تکثیر ماهیان دریایی تخصص دارند ولی در قفس کار نکردند که خود این جای سوال دارد، موضوع دوم بحث تنوع است که دوستان تنوع گونه را ضروری می‌بینند یا خیر؟
آقای شاهرخی: هیچ کارشناسی در جهان وجود ندارد که هم در تکثیر و هم در غذا، قفس و فرآوری تخصص داشته باشد، و اگر شخصی در بحث تکثیر قوی بود غالباً نباید در قفس قوی باشد، من با حرف آقای جدی در مورد اینکه حضور هر کارشناسی کمک کننده خواهد بود موافق هستم، ما الان مرکز تکثیری که بر روی کوبیا کار کند نداریم و حتی مزارع تکثیری که بر روی سی‌باس کار می‌کنند هم هنوز جای قدرتمندی برای بازدید نیستند. شرکت راموز آمادگی دارد بچه ماهی کوبیا وارد کند و اگر ایشان کارشناس واقعی بچه ماهی کوبیا است من حاضرم ۱۰۰-150 هزار قطعه بچه ماهی وارد کنم.
اتفاقاً نظر من بر روی تنوع گونه مثبت است، موضع ما این است که قفس پیشرفت کند نه صرفاً ماهی سی‌باس. اگر طبق گفته‌های آقای کومار زیرساخت‌های خوبی برای ماهی کوبیا دارند بهتر است در کنار وارد کردن این ماهی، ما از آن‌ها بازدید کنیم و پس از آمادگی، شروع به تکثیر کوبیا کنیم.
خانم وزیری: اگر قرار است کار ما تحقیقاتی و مطالعاتی باشد وجود این افراد چند وجهی که به امور متنوع تسلط دارند می‌تواند کمک کننده باشد، داشتن گونه‌های زیاد هم یک باید است.
مهندس نوروزی: اگر این کارشناس بتواند این تعداد بچه ماهی را تأمین کند و تأمین کننده‌ای پایداری باشد و مشکلات تنوع گونه را حل کند می‌توانیم این موضوع را در معاونت علمی هم طرح مسئله کنیم.
دکتر شهیدیان: اگر از لحاظ کارشناسی بخواهم صحبت کنم ماهیان دریایی آن هم در مناطق حاره‌ای کاملاً با بقیه ماهیانی که شما فکر می‌کنید متفاوت هستند، از سازمان شیلات که مثل سازمان‌های دیگر منفعل نیست و همچین کمک‌های خوبی می‌کند تشکر می‌کنم ولی لطفاً تجویز اشتباه نکنید. یک روز من در جلسه‌ای گفتم مشکل صنعت قفس سازه‌های دریایی آن نیست ولی به من خورده گرفتند، صنعت قفس الان اصلاً درگیری در مورد گونه ندارد سیستم‌های ما سیستم‌هایی هستند که به راحتی می‌توانیم آن‌ها را تغییر دهیم و از گونه سی‌باس بر روی گونه دیگری برویم ولی الان از من بپرسید گونه دیگری لازم است وارد کنیم یا خیر؟ می‌گویم بله اما الان زمان مناسبی برای آن نیست، و بر اساس همت فعالین باید این تصمیم گرفته شود.
کشورهای ابرقدرتی مثل کانادا و آمریکا هزینه‌های بسیاری بر روی ماهی کوبیا کردند ولی اصولی پیش می‌روند، به این مسائل می‌توانیم نگاه کنیم ولی الان زمان مناسبی برای معرفی گونه جدید نیست، بنده به عنوان یک فعال اقتصادی کوچک، مثل آقای شاهرخی آمادگی پذیرش گونه جدید را دارم اما صنعت آماده نیست.
زمانی که می‌گویند تکثیر انجام شده منظورشان یک طرح پایلوت تحقیقاتی کوچک است و با اشل تجاری و صنعتی زمین تا آسمان تفاوت دارد. زمانی که موسسه تحقیقات اعلام کرد ما حلوا سفید تکثیر کردیم خود من به شخصه محصول آن‌ها را دیدم اما مقدار آن خیلی کم بود و به کار صنعت نمی‌آمد.
خواهش من از دوستان این است که ما می‌خواهیم رقابت کنیم ولی فعلاً اولویت ما این نیست، اولویت اصلی ما این است که همگرایی داشته باشیم اگر غیر از این باشد آینده روشنی در انتظار ما نخواهد بود و اگر نتوانیم در این بازار با مشکلات داخلی و بین‌المللی تاب آوری داشته باشیم قطعاً زمین خواهیم خورد. نگذاریم دیگران برایمان نسخه بپیچند ما خودمان نسخه‌ها را داریم.
آقای گلپور: من با نظر دوستان موافقم تنوع گونه اولویت اول ما نیست اما نمی‌توانیم بنشینیم و نظاره‌گر باشیم. با توجه به شرایط بحرانی و مالی کشور که دولت دست‌هایش را بالا برده و می‌گوید دیگر بودجه‌ای نداریم همین بخش خصوصی در قسمت‌هایی از آن هنوز هم بودجه‌هایی وجود دارد ولی وظیفه بخش خصوصی نیست که این هزینه‌ها را بکند. شما به ما یک کمک بدهید، این بخش را حذف نکنید همین دیدگاه و زحمت‌هایی که کشیده‌اید را حفظ کنید و از بخش‌های دیگر مثل معاونت که پروژه‌های اجرایی و اثربخش آن برای بخش خصوصی قابل لمس بوده کمک بگیرید و با انتخاب درست گونه، مکان، زنجیره‌ها،کشور مبدا، منابع مالی و… دیده بشود و موردی جلو نرویم و اگر می‌خواهیم توسعه بدهیم باید کاری کنیم که عمق داشته باشد و صرفاً به چند مورد تکیه نکنیم.
انتخابات خوبی کردید کارشناسان خوبی را برگزیدید ولی نیاز دارد که پخته‌تر شود نظر من این است که همه بخش‌ها را دخیل کنید و اگر من به عنوان بخش خصوصی یک کارشناس بیاورم مطمئناً ریسک نخواهم کرد و برای اینکه سرمایه خودم هدر نرود طلاعات را درز نمی‌دهم ولی باید موسسه تحقیقات و شیلات هم سهیم باشند.
آقای میگلی نژاد: تنوع گونه بسیار اهمیت دارد و ما باید به دنبال آن برویم، گره بازار مصرف، تنوع گونه است. پیشنهاد می‌کنم دوستان از کشورهایی مثل ویتنام، مالزی، اندونزی و فیلیپین که خوب کار می‌کنند و می‌توانند کارگشا باشند کمک بگیرند و تکنسین زبده دعوت کنند، شیلات هم باید همین کار را انجام دهد همیشه من گفتم که بخش دولتی نباید در سخت افزار وارد شود، تنها باید با ورود تکنسین مجرب و تنها در بخش نرم افزاری ورود کند.
جمع‌بندی
پس از انجام گفتگوهای مفصل موارد ذیل مورد تصویب واقع گردید:
- موضوع دعوت، آموزش و تکثیر آبزیان دریایی توسط تکنسین هندی در معاونت علمی نهاد ریاست جمهوری طرح موضوع گردد.
- اکثر اعضا با واردات گونه‌ی جدید متفق النظر هستند اما فعلا در اولویت قرار ندارد.
- با توجه به نبود زیر ساخت‌های نرسری و پرورشی کافی برای بازدید کارشناسان خارجی، تکنسین‌های ایرانی در قالب یک تور فنی از کشورهای صاحب نظر مثل هند و ویتنام بازدید نمایند.
- تا هفته آینده جمع‌بندی پیشنهادات برای دعوت از تکنسین هندی به آقای دکتر مختاری اعلام گردد.
- تا دو هفته آینده از تکنسین زبده‌ی ویتنامی در امر تکثیر ماهیان دریایی دعوت به عمل آید تا از واحد تکثیر جناب آقای میگلی نژاد بازدید کنند.
- به منظور معرفی گونه جدید توسط شرکت راموز، هماهنگی‌های لازم برای واردات 150-100 هزار قطعه بچه ماهی کوبیا صورت گیرد.
جلسه با ذکر صلوات در ساعت 12:00 خاتمه یافت.
